1. YAPININ KONUMU VE GENEL TANIMI
Yedikule Hisarı, İstanbul kara surlarının güneyinde ve kendi adıyla anılan semt olan İmrahor İlyas Bey Mahallesi’nde bulunmaktadır. Yapı 327 pafta, 1265 ada, 18 parselde yer almaktadır. Bizans dönemi kara surları ve en önemli kapılarından Altın Kapı ile Osmanlı döneminde inşa edilen kule ve surlardan oluşan yapı kentin çok katmanlı, çok kültürlü ortak kültür mirasının en görkemli anıtlarından biridir.
Dönem kaynaklarında yapının inşası hakkında bilgi azdır. Ancak daha geç kaynaklar ve seyahatnameler gibi kaynaklarda zengin bilgi mevcuttur. Hisarın hangi siyasi şartlarda inşa edildiği ve neyi hedeflediği inşa edildiği tarihten günümüze ilgi çeken bir konu olmuştur. Hisarın banisi Sultan Mehmet, 18 Eylül 1451 yılında babasının ölümü üzerine ikinci kez tahta çıkmıştır.[1] Yedikule Hisarı da İstanbul’un fethinden hemen sonra inşa edilmiştir.
Hisar, kara surlarının en önemli kapılarından biri olan Altın Kapı’nın arkasına inşa edilmiştir. 413-439 arasında II. Teodosios tarafından yaptırılan kara surlarının bu ünlü kapısı, imparatorların zafer alayları ile girişlerine tahsis edilmişti. Kapı, zafer taklarını hatırlatan Üçlü bir giriş ve iki yanında mermer kaplı iki büyük pylondan oluşur. Zamanla girişleri örülerek küçültülmüştür. Fetihten sonra Fatih Sultan Mehmet (1451-1481), kuşatmada tahrip olan surları onarttığı gibi, 1457-1458 yıllarında Altın Kapı’nın iki pylonu ve aynı sıradaki iki Bizans kulesini kullanarak bu dört burca üç kuleli bir sur ilave edip, beşgen şeklinde toplam yedi kuleye sahip bir hisar yaptırmıştır. Yedi adet kule hisara ve sur içinde çevresindeki semte de adını vermiştir.
2.CUMHURİYET DÖNEMİ RESTORASYON ÇALIŞMALARI
19. yy itibariyle Müzeler umumi müdürlüğüne bağlanan yapı üzerinde 1958-1970 yılları arasında Mimar Cahide Tamer önderliğinde kapsamlı bir restorasyon çalışması gerçekleştirilmiştir. Bu esnada yapı, 1968 yılından sonra İstanbul Hisar Müzeler Müdürlüğü’nün sorumluluğuna bırakılmıştır. 2004 yılında özel bir şirket tarafından konser alanı olarak kullanılmak üzere kiralanmıştır. İşlevlendirme çalışmaları kapsamında zemine mıcır dökülerek dolgu yapılmış ve sahne platformu kurulmuştur.
1958 – 1970 yılları arasında Yüksek Mimar Cahide Tamer tarafından yapılan onarımlar, mimarın kendisinin hazırladığı raporlar ile kayıt altına alınmış, fotoğraflar ile belgelenerek günümüze ulaşmıştır (Resim 1-9). Mimar, yapılar topluluğunun genelinde strüktürel problemlerin çözümüne yönelik birçok onarım gerçekleştirmiştir.
[1] Franz Babinger, Fatih Sultan Mehmet ve Zamanı, İstanbul 2003, Mevlana Mehmed Neşri, Cihânnümâ (Osmanlı Tarihi 1288 – 1485), İstanbul 2008, sayfa 309, İbn Kemal, Tevârih-i Âli Osman, VII. Defter, Ankara 1957, sayfa 33.
